Pokwitowanie pieniężne – zabezpieczenie dłużnika przed ewentualnymi roszczeniami.

Pokwitowanie pieniężne pozwala na skuteczne zabezpieczenie się przed nieuczciwym kontrahentem. Najprościej mówiąc jest to pisemne potwierdzenie przyjęcia świadczenia pieniężnego. W praktyce pokwitowanie spełnia zatem bardzo ważną rolę, przede wszystkim jako zabezpieczenie przez ewentualnymi, dalszymi roszczeniami ze strony wierzyciela. Stanowi ono bowiem dowód faktycznego wykonania zobowiązania, a zatem i zwolnienia z długu.  Uprawnienie dłużnika do uzyskania pokwitowania wynika bezpośrednio z art. 462 § 1 kodeksu cywilnego, w myśl którego dłużnik, spełniając świadczenie, może żądać od wierzyciela pokwitowania. Koszty pokwitowania ponosi dłużnik, chyba że strony umówiły się inaczej (art. 462 § 3).  Pokwitowanie może stanowić zatem także potwierdzenie spłaty raty kredytu, uiszczenia przedpłaty, alimentów albo pożyczki pieniężnej itd.         

Dłużnik może zatem domagać się pokwitowania pieniężnego w każdym przypadku, gdy  elementem zawartej umowy jest pieniądz oraz niemożliwe jest otrzymanie paragonu bądź  faktury.

Warto ponadto zaznaczyć, że z pokwitowaniem wiążą się także korzystne domniemania dotyczące spełnienia świadczeń okresowych czy też zapłaty odsetek.

Pokwitowanie pieniężne wymaga formy pisemnej. Przy czym nie musi być sporządzone własnoręcznie (może być to np. wydruk komputerowego wzoru). Wymaga jednak własnoręcznego podpisu wierzyciela oraz daty i miejsca spełnienia świadczenia a także kwoty świadczenia i oznaczenia w sposób nie budzący wątpliwości  dłużnika i wierzyciela (można osoby wskazać z imienia  nazwiska bądź za pomocą cech pozwalających na identyfikację np. numer dowodu osobistego albo numer PESEL). Poza tym, należy również pamiętać w pokwitowaniu o  podstawie świadczenia dokonanego przez dłużnika (np. umowa).

Ponadto trzeba zaznaczyć, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, dłużnik może żądać pokwitowania w szczególnej formie, przy czym warunkiem jest posiadanie przez niego  interesu prawnego (art. 462 §2 k.c.). Przykładem może być żądanie pokwitowania w formie aktu notarialnego.

Pokwitowanie jest zatem jedną ze skutecznych metod zabezpieczenia się dłużnika, który wykonuje zobowiązanie, przed ewentualnymi, bezprawnymi roszczeniami wierzyciela. W myśl obowiązujących przepisów kodeksu cywilnego, spełnienie przez dłużnika świadczenia do którego się on zobowiązał skutkuje zwolnieniem go z obowiązku. W praktyce istnieją sytuacje związane np. ze złą wolą wierzyciela, polegające na tym że w stosunku do dłużnika, który spełnił swoje świadczenie, może zostać skierowane roszczenie wierzyciela o wykonanie umowy. W takim przypadku, zgodnie z obowiązującą (art. 6 k.c.) zasadą rozkładu ciężaru dowodu, to dłużnik ma obowiązek wykazania, że swoje zobowiązanie rzeczywiście już spełnił – wbrew twierdzeniom wierzyciela. Jak to jest z pokwitowaniami w innych krajach np. w Szwajcarii znajdziecie np. tutaj: https://www.kredite-darlehen-von-privat.ch/konsumentenkredit-als-ein-kredit-fuer-autokauf

W takiej sytuacji bardzo przydatnym środkiem dowodowym będzie zatem pokwitowanie. Jest to bowiem pisemne oświadczenie wierzyciela, w którym stwierdza on sam, iż rzeczywiście otrzymał świadczenie w części bądź całości.

Uprawnienie do domagania się pokwitowania, wynika wprost z obowiązujących przepisów kodeksu cywilnego. W związku z tym, wierzyciel ma co do zasady obowiązek spełnić żądanie pokwitowania przez dłużnika. Istnieją jednak przypadki, gdy wierzyciel może odmówić wydania pokwitowania. Dotyczą one np. sytuacji, w których żądanie pokwitowania jest  sprzeczne z przyjętym zwyczajem bądź w przypadku gdy żądanie takie okaże się sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa albo z zasadami współżycia społecznego (np. gdy dłużnik domaga się pokwitowania w formie aktu notarialnego wyłącznie w celu sprawienia wierzycielowi problemów związanych z koniecznością organizacji wizyty u notariusza). Natomiast we wszystkich innych przypadkach, jeśli wierzyciel bezpodstawnie odmówi wydania pokwitowania, dłużnik ma prawo albo powstrzymać się od spełnienia świadczenia albo ewentualnie może złożyć przedmiot świadczenia po prostu do depozytu sądowego.