Kredyt konsumencki - pojęcie i podstawowe zasady prawne

Każdy człowiek w pewnych sytuacjach życia codziennego staje się  Konsumentem. W myśl obowiązującego bowiem prawa, konsumentem jest każda osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Nie jest zatem konsumentem ani osoba prawna ani jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Konsumentem nie jest również osoba fizyczna, która dokonuje z przedsiębiorcą czynności prawnej - przy czym czynność ta związana jest bezpośrednio z prowadzoną przez daną osobę działalnością gospodarczą lub zawodową. W związku z tym, poprzez normalną aktywność, człowiek staje się konsumentem (często wręcz nieświadomie) i automatycznie podlega reżimowi prawnemu regulującemu zagadnienia związane z problematyką ochrony praw konsumenta.

Kredyt konsumencki jest jednym z takich obszarów. Problematyka ta uregulowana jest w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2011 Nr 126 poz. 715 Zgodnie z treścią artykułu  3 ustawy, przez umowę o tzw. kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości maksymalnej, nie przekraczającej 255 550 zł (bądź równowartość tej kwoty w walucie obcej), który kredytodawca w zakresie prowadzonej działalności albo udziela konsumentowi albo daje konsumentowi przyrzeczenie udzielenia takiego kredytu w przyszłości.

Najogólniej mówiąc, w myśl obowiązującej ustawy o kredycie konsumenckim, umową o kredyt konsumencki jest zatem:

• umowa pożyczki,
• umowa kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego,
• umowa tzw. kredytu odnawialnego,
• umowa o odroczeniu terminu spełnienia świadczenia pieniężnego (w przypadku gdy konsument jest zobowiązany do poniesienia kosztów związanych z odroczeniem)
• umowa o kredyt, na podstawie które kredytodawca zaciąga zobowiązanie w stosunku do osoby trzeciej,  natomiast konsument zobowiązany jest do zwrotu kredytodawcy spełnionego przez niego świadczenia.

Zgodnie z artykułem 30 ustawy o kredycie konsumenckim, umowa o taki kredyt powinna zawierać następujące informacje:

• dane konsumenta,
• dane kredytodawcy (oraz ewentualnego pośrednika kredytowego),
• wskazanie rodzaju kredytu,
• wskazanie czasu obowiązywania kredytu oraz całkowitej kwoty kredytu,
• wskazanie rocznej rzeczywistej stopy oprocentowania (tzw. RRSO),
• wskazanie całkowitej stopy oprocentowania kredytu,
• wskazanie całkowitej kwoty do zapłaty,
• dotyczące zasad i obowiązujących terminów spłaty kredytu i płatności odsetek,
• wskazanie ewentualnych innych kosztów, które zobowiązany jest ponieść konsument  (np. opłat, ubezpieczenia czy prowizji),
• związane z zaległościami w płatnościach,
• związane z obowiązkiem poniesienia przez konsumenta ewentualnych opłat notarialnych,
• sposobu zabezpieczenia kredytu,
• prawa do odstąpienia przez konsumenta od umowy,
• zasad spłaty kredytu przed terminem,
• zasad prowizyjnych związanych  z wcześniejszą spłatą kredytu,
• roszczenia przysługujące konsumentowi przeciwko kredytodawcy,
• zasady polubownego (pozasądowego) rozstrzygania sporów
• wskazanie właściwego organu nadzoru w sprawach ochrony konsumentów

Należy pamiętać, że podjęcie decyzji o zawarciu umowy kredytowej powinno być zawsze w pełni przemyślane i świadome. Każda umowa stanowi bowiem poważne, faktyczne zobowiązanie dla domowego budżetu. Zdarzają się również sytuacje, ze refleksja przychodzi jednak dopiero po podpisaniu takiej umowy. Ustawodawca przewidział taką możliwość i przyznał konsumentowi tzw. prawo do odstąpienia od umowy. Warto zaznaczyć, że konsument może skorzystać z tego prawa w ciągu 14 dni od momentu jej zawarcia – bez podania przyczyny odstąpienia. W przypadku skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy, kredytobiorca będzie zobowiązany do zwrotu konsumentowi poniesionych przez niego dotychczas opłat.

 Warto ponadto zaznaczyć ponadto, że Ustawa o kredycie konsumenckim daje konsumentowi prawo do wcześniejszej spłaty kredytu, przy czym w niektórych przypadkach wiąże się to z ewentualnym naliczeniem przez kredytobiorcę prowizji, jednak nie przekraczającej maksymalnie 1% spłacanej części kredytu. Jak to wygląda w innych krajach? Zainteresowanych odsyłam na stronę na temat kredytów konsumenckich za granicą:  https://www.bqv.ch/kredit-fuer-azubis-mit-geringem-einkommen

Podsumowując, kredyty konsumenckie to zatem wszelkiego rodzaju produkty pożyczkowe i kredytowe oferowane zarówno przez Banki, SKOK-i oraz wszelkiego rodzaju firmy pożyczkowe działające na rynku. Kredytami konsumenckimi są zatem zarówno kredyty gotówkowe, kredyty hipoteczne, jak również limity odnawialne oraz ratalne pożyczki pozabankowe czy tzw. chwilówki itd. 

Jednym z najważniejszych elementów każdej umowy o kredyt konsumencki jest wysokość stopy oprocentowania. Stopa oprocentowania decyduje bowiem o wielkości odsetek, stanowiących z kolei podstawowy koszt zobowiązania finansowego. Przy czym należy podkreślić, że poziom oprocentowania jest zawsze wypadkową wielu zmiennych.     W praktyce wysokość oprocentowania zależy przede wszystkim od rodzaju kredytu konsumenckiego. Kredyty, które posiadają wartościowe zabezpieczenie, czyli np. kredyty mieszkaniowe zabezpieczone hipoteką, cechuje realnie niskie oprocentowanie. Natomiast kredyty konsumenckie w postaci np. pożyczek gotówkowych obciążone są zdecydowanie wyższym oprocentowaniem, ponieważ w przypadku tego typu kredytów instytucja finansowa nie kontroluje na bieżąco faktycznego sposobu wydatkowania środków pieniężnych pochodzących z udzielonego kredytu. Taki stan rzeczy w praktyce oznacza zatem większe ryzyko dla banku bądź innego kredytodawcy…