Dopuszczalność skargi na przewlekłość postępowania

Problem przewlekłości postępowania jest zjawiskiem dość powszechnym w polskiej rzeczywistości prawnej. Postępowania sądowe bądź postępowania przygotowawcze trwają czasami wyjątkowo długo, co często wywołuje negatywny odbiór społeczny. Tymczasem  w myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji „każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”.  Ujęcie w Konstytucji zapisu dotyczącego zasad prowadzenia postępowania sądowego dowodzi rangi tego prawa. Zagadnienie to zostało uszczegółowione w  ustawie o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym, prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki z dnia 17 czerwca 2004 roku. Przepisy tej ustawy dają silna podstawę do podjęcia działań,  w tym wszczęcia kontroli przebiegu oraz sprawności postępowania, w przypadku wystąpienia (w odczuciu strony) przewlekłości postępowania.

W myśl obowiązujących przepisów strona może zatem wnieść skargę o stwierdzenie, że w toku postępowania doszło do naruszenia jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że prawo takie przysługuje stronie, jeżeli postępowanie sądowe mające doprowadzić do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie, trwa dłużej niż jest to niezbędne dla wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych. Skargę na przewlekłość postępowania można wnieść również na etapie postępowania egzekucyjnego czy też przygotowawczego (śledztwa bądź dochodzenia).

Przy czym (co do zasady), skargi na przewlekłość postępowania nie są dopuszczalne w sprawach dotyczących:

• wykonywania orzeczeń w postępowaniu karnym,
• przestępstw skarbowych,
• wykroczeń,
• kar porządkowych,
• środków przymusu, które prowadzą do pozbawienia wolności, (chyba że skarga dotyczy zadośćuczynienia, nawiązki orzeczonej na rzecz pokrzywdzonego albo obowiązku naprawienia szkody).

Badanie zasadności skargi na przewlekłość postępowania jest jednak zadaniem trudnym i wymagającym. Sąd w szczególności musi wziąć pod uwagę w szczególności prawidłowość i terminowość wszystkich podejmowanych przez sąd czynności w toku postępowania albo zbadać czynności podejmowane przez prokuratora (prowadzącego bądź nadzorującego postępowanie przygotowawcze) prowadzone w celu zakończenia postępowania przygotowawczego, albo czynności podejmowane przez komornika sądowego, w celu właściwego przeprowadzenia egzekucji. JAk to wyglada w Szwajcarii możecie Państwo znaleźć zb. hier.

Badając ewentualną przewlekłość postępowania, sąd uwzględnia cały dotychczasowy przebieg danego postępowania (tj. od momentu wszczęcia, aż do czasu rozpoznania skargi), a także charakter sprawy; poziom jej skomplikowania oraz prawnej i faktycznej zawiłości; a także zachowanie się stron -  w szczególności strony, która taką przewlekłość zarzuciła oraz znaczenie samej sprawy dla skarżącego.  Sądem właściwym do rozpoznania skargi na przewlekłość postępowania, jest sąd przełożony nad danym sądem. Natomiast sądem właściwym do rozpoznania skargi, związanej z zarzutem przewlekłości postępowania egzekucyjnego (albo innego postępowania, które dotyczy wykonania orzeczenia sądu) jest sąd okręgowy, w okręgu którego prowadzona jest egzekucja (albo wykonywane są inne czynności). W przypadku, gdy skarga dotyczy przewlekłości na etapie postępowania przygotowawczego, wówczas do jej rozpoznania właściwy będzie sąd przełożony nad sądem właściwym rzeczowo do rozpoznania sprawy.

Warto zaznaczyć, że skarga na przewlekłość postępowania powinna spełniać ogólne wymagania przewidziane dla pisma procesowego, czyli zawierać imię i nazwisko (albo nazwę) stron oraz ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; oznaczenie sądu, do którego jest skierowana; oznaczenie rodzaju pisma;  treść wniosku, a także przytoczenie dowodów i okoliczności uzasadniających żądanie oraz podpis strony (albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika)  i wymienienie załączników. Ważne ponadto jest, aby wskazać sygnaturę akt sprawy, której dotyczy problem przewlekłości.

Po rozpoznaniu skargi sąd stwierdza,  czy w postępowaniu, którego skarga dotyczyła, rzeczywiście nastąpiła przewlekłość postępowania, a zatem wniesienie skargi było uzasadnione. Ponadto, z urzędu albo na żądanie skarżącego, sąd zaleca podjęcie odpowiednich czynności wskazując przy tym termin do ich podjęcia. Przy czym, zalecenia sądu rozpoznającego skargę nie mogą wkraczać w zakres merytoryczny sprawy!

Uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa (albo od danego komornika - jeśli przewlekłość nastąpiła na etapie postępowania egzekucyjnego) kwotę w wysokości od 2000 zł do 20 000 złotych.